Amritsar

Het is zondag 21 september en vandaag reizen we vanuit de bergen van Dharamsala naar Amritsar. Ik had geen idee wat te verwachten.. het ligt vlakbij de grens met Pakistan en er is een gouden tempel.

We kunnen niet dichtbij het hotel parkeren maar gelukkig past onze bagage, en wij zelf, net in een tuktuk. We verblijven midden in het centrum en kunnen dus lekker zelf op pad.

Dezelfde avond zijn we beiden best wel moe maar we trekken toch nog even de stad in, even wandelen en wat eten.

Vlak om de hoek is een enorme toestroom van mensen, allen met een tulband om. We volgen en komen op een groot plein, helemaal in wit warmer. Er zijn wat werken gaande maar toch is dit al imposant. Maar waar gaan al die mensen toch naar toe?

Wat verder op links zijn loketjes waar rijen mensen staan aan te schuiven. Daar rechts van zien we ze blootvoets over matten op het marmer naar een poort meer in centraal op het witte plein gaan. We doen onze schoenen in de rugzak en volgen. Voor de poort staan manden met hoofddeksels, die kan je gebruiken en weer terug leggen.

Voor de poort is een lang voetbad waar je doorheen moet waden. We willen door de poort maar worden tegengehouden door een wachter die in vloeiend hindi ons aanspreekt. Geen woord engels hier, we zien sowieso geen toeristen hier. De wachters dragen een uniform dat je doet denken aan de verhalen van Aladin of 1001 nacht. Hij is gewapend met een speer, een lange baard, tulband en volgens mij bungelt er ook nog ergens een dolk.

In meer gebaar dan woord wordt ons duidelijk dat we niet met rugzak naar binnen mogen. We moeten naar de loketjes. Na het nodige elleboogwerk, netjes in een rij aanschuiven kennen ze hier niet, kunnen we onze schoenen en tas afgeven (toch altijd spannend met ons geld en paspoorten).

We doen weer een tulband om en mogen nu wel langs de alibaba wachters. We komen door de poort en whhhaaauuuwww! Wat een aanblik. Een plein omringd door mooie gebouwen en torens, in het midden een grote vijver en in het midden daarvan een felverlichte, gouden tempel. Duizenden pelgrims cirkelen rondjes rond het water. Een mensenmassa staat in een nauwe doorgang te wachten om de tempel in te gaan. Het is intussen pik donker maar het goud blinkt en de sfeer is niet te beschrijven. Uit de speakers klinken gebeden van in de tempel. Plots staat iedereen stil en kijkt naar de tempel en en masse wordt een gebed opgezegd. Even later begint ineens iedereen te zingen (een aanstekelijk deuntje wat nog steeds in mijn hoofd zit).

Wat blijkt? We zijn aanbeland in het heiligste der heiligste van de Sikhs: de Sri Harimandir Sahib Amritsar. Sikhs van over dehele wereld komen hier naar toe op bedevaart. Amrit staat voor nectar en sar voor vijver. Aan de oever staat een boom, waar de stichter een gesprek had met een slimme herdersjongen. Die herdersjongen werd later een van de Sikh gurus.

Nog in 1984 vond hier een verschrikkelijke slag plaats tussen het Indiase leger en de Sikhs. De Sikhs hadden een zelfbestuur uitgeroepen. India onderschatte de kracht van de Sikhs, die bewapend waren met machine geweren. Pas na de inzet van 20 tanks werd de opstand neergeslagen. Er vielen veel slachtoffers, de meesten onschuldige pelgrims. Naar aanleiding van dit incident werd enkele maanden later de eerste minister, Indira Gandhi, door een Sikh vermoord.

Nog een leuk wist-je-datje: het dragen van een helm is verplicht in India maar omdat dat lastig samen gaat met een tulband, hoeven Sikhs geen helm te dragen. De tulband moet echter wel minimaal 5 meter lang zijn.

In tempel staan ook veel gedenkstenen voor gevallen Sikh strijders. Maar hey, ze heten bijna allemaal -puntje puntje- SINGH. En wat is de achternaam van Arti? Juist ja! We zoeken maar kunnen geen exacte naamgenoot vinden. Stamt Arti af van een Punjabi Sikh familie?

Goh, ik kan nog lang door vertellen over deze magische, spirituele plek. Toch maar even overschakelen op iets anders.

MacDonalds!!! Er was er een in Amritsar! Maar in deze heilige stad mag geen vlees geserveerd worden dus het is een veggie-MacDo!!! Niet veel later zet ik m'n tanden in een paneer burger (kaas) en Arti in en veggie burger. De frietjes zijn wel zoals we kennen.. de McFlurry ook!

Een dag later mengen we ons opnieuw tussen de Sikhs en gaan binnen in de tempel. Wat een hitte (gelukkig staan er ventilatoren boven de rij) en weer is er geduw en getrek. Dat snappen we echt niet. Sikhs zouden voor broederschap en gelijkheid moeten staan. Maar de praktische uitvoering? Voordringen, duwen en in je nek hijgen om toch maar eerder de tempel in te zijn.

Binnen in de tempel zijn heiligen continu aan het zingen en bidden. Iedereen offert geld. Er is een heilig schrift, de Granth Sahib.

Buiten deze tempel bezoeken we ook Jaliwala Bagh. Een monument ter nagedachtenis aan een slachting door de Britten tijdens de Indiase queste voor onafhankelijkheid. Onbewapende burgers werden met machinegeweren onder vuur genomen in 1919.

Er is ook een hindu tempel (Durgiana) die wel wat wegheeft van de Sikh tempel. Heel rustig hier.

Een volgende belevenis is de "lowering of the flags" border ceremony tussen Pakistan en India. Alleen een fles water en onze paspoorten moeten mee. Al snel is er een splitsing tussen mannen en vrouwen. We moeten door een security check. Wat een gedrang, je losrukken van handen en lichamen overal om je heen. Beleefdheid of elkaar voorlaten is er niet bij. We leren beiden wel heel goed om voor onszelf op te komen, anders kom je hier gewoonweg niet aan de bak. Arti heeft zelfs een handgemeen. Aan de hand van de kleren en uiterlijk leren we ook steeds beter het onderscheid tussen verschillende klassen te zien. Staat het vol met goedkope rode sarees?! Survival of the fittest!!

Arti is opmerkzaam en ziet even na de security een VIP/Foreigners ingang. Door ons uiterlijk (we zijn geen prototype Nederlanders) worden we eerst niet geloofd en als Indiers aanzien. De paspoorten komen goed van pas en leiden ons, na nog 3 security checks, naar een smalle strook van 2m breed op de tribune. We gaanhelemaal bovenaanzitten, vlak onder een bunker met machinegeweer. Links van ons zitten VIP, eerst rechts van ons een gemengd vak met iets mindere vips en dan grote trubunes met eerst alle vrouwen en kinderen en dan alle mannen. Links voor ons zien we grote poorten en daarachter: Pakistan!

Via speakers worden we welkom gegeten door de BSF, de Border Security Force. Vervolgens klinkt luide Bollywood muziek en vrouwen beginnen te dansen op straat. Er worden vrouwen geselecteerd die 1 voor 1 met een vlag van India heel hard heen en weer naar de grenspoort rennen. Af en toe klinkt een luid "Hindustan Zindabar" (Leve India) vanuit het mannenvak. Wat een nationalisme.

Aan Pakistaanse kant is het aanvankelijk rustig maar dan worden daar ook bussen met mensen af en aan gereden. Ook zij zingen en hebben vlaggen en luide muziek. Wel met wat minder enthousiasme.

De ceremonie zelf heeft een strakke procedure. Een hele lange Indiër neemt het op tegen een hele lange Pakistani in een soort schreeuw-longinhoud wedstrijd. Na elke schreeuw klinkt een luid gejuich uit publiek en paradeert de soldaat met grote passen en in vol ornaat naar de grenspost. Hij maakt stoere gebaren, toont zijn spierballen, opnieuw gejuich. De poort gaat open, gewapende soldaten kijken elkaar strak in de ogen. Weer geschreeuw, met grote stoere passen op weg naar de poort. Aan Pakistaanse kant het zelfde. De vlaggen worden neergehaald, de poort slaat dicht.

Al sinds 1959 doet men dit. Nog geen week later laait het geweld tussen Pakistan en India enorm op. In Kashmir, een betwist gebied, worden huizen ontruimt en vliegen raketten en mortieren over en weer.

Dit is een wereld die je soms moeilijk kan bevatten en voor de gemiddelde Europeaan een ver van zijn bed show. Wij zitten er midden in, en natuurlijk is er soms onbegrip of een frustratie, maar bovenal genieten we. We verruimen onze blik.